Ik las vandaag toevallig de Initiatiefnota "Mededinging in de digitale economie" van D66 Tweede Kamerlid en IT-politicus van het jaar 2019 Kees Verhoeven (door AG Connect). Wat een geweldig stuk dat kernachtig veel zorgen omtrent de ongecontroleerde macht van de Techreuzen (e.g. Google, Facebook, Amazon, Microsoft, Apple, Tencent, Alibaba) en hun economische en data monopolie samenvat en aanbevelingen doet hoe deze aan te pakken. Het is duidelijk dat we serieuze stappen om hun macht te beperken alleen in Europees verband kunnen maken. Hoe groot de macht van deze giganten is, geeft het feit aan, dat alleen Jeff Bezos (Amazon) bijna meer vermogen bezit dan de omvang van de economie van Griekenland (diverse bronnen). En ik ben bang dat dit niet alleen speelt op het gebied van technologie. Vrijwel alle grote merken voor eten en drinken van de wereld zijn in handen van slechts tien bedrijven (Nestlé, Pepsico, Coca-Cola, Unilever, Danone, General Mills, Kellogg’s, Mars, Associated British Foods en Mondelez). En wat te denken van staalgiganten zoals Tata Steel of ArcelorMittal of grondstofdelving giganten zoals Rio Tinto.
Als Europa hebben we het steeds moeilijker om het hoofd te bieden tegen de uitwassen van de globalisering. De beperking van de macht van de Techreuzen is belangrijk, maar nog belangrijker voor de Europese concurrentiekracht is dat we een structureler probleem oplossen. Het probleem van zwaargefinancierde (USA) of zwaargesubsideerde (China) "nieuwkomers" met zogenaamde nieuwe business modellen. Veel van de nieuwkomers, vaak uit de genoemde Angelsaksische wereld of China, draaien op risicokapitaal of overheidssubsidies; geld dat in overvloed aanwezig is door de concentratie van economische, financiële of politieke macht. Deze spelers zijn disruptief, terwijl ze niet altijd houdbare business modellen introduceren. Ze kunnen zo jaren doordraaien zonder gezonde bedrijfsvoering, net zo lang totdat hun concurrenten failliet gaan of gedegradeerd worden tot locale figuranten. Daar hebben de gevestigde Europese bedrijven en zeker de MKB die het ouderwets moeten hebben van de bestaande operationele winsten, moeite mee. Vaak zijn dat bedrijven die we bestempelen als de “oude economie”. Daarnaast lijken de meeste nieuwe markten, gedreven op de digitalisatie en globalisatie golf, “winner-takes-it-all” markten. In deze markten hebben ondernemingen uit de grote geïntegreerde economieën zoals de VS en China een grote voorsprong. Des te belangrijker om als Nederland en EU goed te bedenken wat onze plaats is in deze nieuwe wereld! Of zijn we misschien al te laat? Is de schade voor deze generatie is al gedaan?
In een interview geeft Kees Verhoeven aan wat de oplossing is: "Europa zou een grote digitale afzetmarkt moeten zijn waarin bedrijven gemakkelijk 500 miljoen consumenten kunnen bereiken. In plaats dat ze per lidstaat hun product moeten uitrollen. Daarnaast moet de toegang tot de kapitaal voor bedrijven verbeteren. ...... We moeten onze industrie daarom veel meer beschermen en versterken. We benadrukken altijd dat we een open economie zijn, maar als andere staten hun economie niet openen, dan moet daar een reactie op komen."
Dat dit uit de mond van een D66 liberaal komt, zegt genoeg over dat de grens echt bereikt is. De digitale tijd is kort en er zijn volop kansen voor verenigd Europa in de toekomst. Globalisering, digitalisering en vrije markt zijn allemaal prima, maar wel met het oog voor de soevereiniteit van de consument (e.g. zelfbeschikking, transparantie, privacy en verantwoording, zie Het Tada Manifest) en het gelijke speelveld-principe.